Pichot, n’ai aprés ‘no bello, l’autre jour à la televisioun : parèis que sian li soulet o quàsi en Europo (i’a li Grè tambèn que fan coume nous-autre...), sian li soulet o quàsi d’agué lou sistème dóu pichot papafard, de la pichoto biheto, dóu pichot «ausweis», (coume se disié à l’epoco de l’óucupacioun...), vole parla d’aquelo atestacioun que la fau toujour agué «sur soi» (tè, vaqui quaucarèn qu’èi pas simple de lou dire en prouvençau...) quouro anen croumpa tres liéuro de tartifle à l’espiçarié, dos bagueto de pan vers lou fournié o ‘no bouito de Clourouquino, perdoun ! ‘no bouito d’Aspirino à la farmacìo, estènt que la Clourouquino, parai, èi talamen dangeirous que l’an enebido dins tout lou païs, pire que l’opium, lou craque o la beuh coume dison li jouine... E vo, sian li soulet d’agué enventa aquel afaire espetaclous d’èstre óublija de se douna à se-meme l’autourisacioun de sourti prendre l’èr, de parti faire quatre courso o d’ana se faire vèire vers lou medecin... Ansin, tres cop pèr jour, siés fourça de te desdoubla, de veni quasimen esquizoufrene, de parteja en dous ta persounalita : uno mita que vòu sourti, pèr queto resoun que siegue, e uno autro mita que se deguiso en juge, emé la grand raubo roujo, lou capèu negre e l’armino autour dóu coui, e que te dis : «Siés bèn segur, pichot, qu’as besoun de sourti de toun oustau ? L’asard, sariés-ti pas en trin d’oubeï noun à uno necessita imperativo e seriouso, mai pulèu à uno envejo fantasiouso e superficialo, à un refoulèri indigne d’un adulte counsciènt e respounsable, d’un ciéutadan majour e vaicina, d’un eleitour soulenne e soubeiran ?» E te vaqui alor, l’estilò à la man, en trin de te pausa li gràndi questioun metafisico : Ié vau o ié vau pas ? To be or not to be ? Principe de plesi o principe de realita, coume disié lou vièi Freud pèr ajuda à faire la triaio entre l’espountaniveta de l’enfanço que se pauso gaire de questioun e que seguis, libre coume l’èr, si refoulèri dóu moumen, o, de l’autre coustat, lou coursetage de l’adulte encabestra pèr sa resoun, pèr li lèi soucialo, mouralo e religiouso, basto, pèr aquéu «subre-iéu» que vai feni pèr prendre li decisioun à sa plaço... E coume en Franço sian li rèi de la papeirasso e de la Burèucracìo, tout s’acabo à cop de papafard, d’atestacioun en tres eisemplàri e d’aquelo magnifico envencioun qu’aurié proubable amusa Coluche : au moumen que t’interdison tout e que fan de la Franço lou païs di lèi li mai redo e li mai rufo, te dounon quand meme lou dre, (talamen soun magnanime !) de chausi l’ouro e la resoun de ta proumenado quoutidiano, istòri de te leissa l’impressioun que siés «mèstre de tu coume de l’univers» e que lou mot «Liberta» au frountoun di coumuno vòu encaro dire quaucarèn... E, pèr lou bon pes, fau apoundre que tout aquel afaire sèr de rèn, bord qu’èi proun clar que chascun se rènjo à sa façoun ‘m’ aquéu sistème : quau escriéu au creioun de papié en aguènt bèn siuen d’empourta em’ éu la goumo escafarello que ié permetra de moudifica la biheto à soun envejo, quau carrejo dins soun sa tres o quatre atestacioun de rechange pèr trasfourma l’oureto permesso en uno bello ourasso e miejo o, perqué pas, en dos, tres, quatre o cinq ouro... E parié, crese, ‘mé lis aplicacioun pèr esmartfone que n’en pos faire greia autant que cacalaus après la plueio sènso qu’aquéli pàuri gendarmo, que soun censa faire aplica lis oukase macrounen, ié poscon rèn trouva à redire ! E parle meme pas dóu degai ecoulougi e ecounoumi, tout aquéu papié e touto aquelo encro abena pèr rèn o pèr faire plesi à quauque founciounàri desoubra qu’aurié autant bèn pouscu, aquéu jour, enventa l’aigo tousco, lou fiéu pèr coupa lou burre o lou bastoun à dous bout... Tè, uno devinaio, pèr clava, e pèr rire : Qu’es acò que sèr de rèn e que lou fau prendre pamens ?

Sur une autorisation de Vally Laget, intervenante de l'UNTL en provençal et en paléographie.